Το Ειρηνοδικείο Αθηνών, με την απόφασή με αριθ. 2129/2019, δικαίωσε καταναλωτή σε αγωγή του κατά τράπεζας, επειδή η τελευταία παράνομα απέδωσε ένα μέρος της ακατάσχετης σύνταξής του στο Δημόσιο, επιδικάζοντας αποζημίωση για ηθική βλάβη ύψους 3.000 ευρώ.

Πιο συγκεκριμένα, ο συγκεκριμένος καταναλωτής, ο οποίος έχει αναπηρία λόγω προβλημάτων υγείας, διατηρούσε ένα ακατάσχετο τραπεζικό λογαριασμό, όπου γινόταν η κατάθεση της σύνταξής του. Μέσα στην εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, διαπίστωσε ότι η τράπεζα είχε παράνομα αποδώσει στο Δημόσιο, στο οποίο είχε οφειλές, ένα μέρος της σύνταξής του και συγκεκριμένα ένα ποσό περίπου 220 ευρώ.

Μετά από επανειλημμένες προσπάθειες (είτε με επισκέψεις στο κατάστημα της τράπεζας είτε με επιστολές, ακόμη και με τη συνδρομή της ένωσης καταναλωτών ΕΚΠΟΙΖΩ), η τράπεζα αποκρίθηκε ότι το ποσό αυτό είχε εκ παραδρομής αποδοθεί στην αρμόδια ΔΟΥ και αρνήθηκε να το επιστρέψει στον καταθέτη, “νίπτοντας τας χείρας της”.

Επιπλέον, για λόγους που αφορούν τη δική της οργανωτική δομή, στέρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα από τον καταναλωτή τη δυνατότητα ανάληψης της σύνταξής του από το ΑΤΜ, με τη χρήση χρεωστικής κάρτας, αναγκάζοντας έναν άνθρωπο με αναπηρία να περιμένει στην ουρά για να εξυπηρετηθεί από το ταμείο, για μια συναλλαγή τόσο απλή όσο είναι πλέον η ανάληψη μετρητών.

Το Δικαστήριο καταρχάς έκρινε ότι η παραπάνω συμπεριφορά παραβίασε την αρχή της καλής πίστης και τις οργανωτικές υποχρεώσεις που έχουν οι τράπεζες απέναντι στους πελάτες τους. Έτσι, την υποχρεώνει πρώτα απ’ όλα να καταβάλει στον καταναλωτή το παραπάνω παράνομα κατασχεθέν ποσό.

Πράγματι, όπως γίνεται δεκτό, οι τράπεζες έχουν την υποχρέωση να μεριμνούν για την προστασία των συμφερόντων των πελατών τους ενεργώντας κατάλληλα, προειδοποιώντας τους σχετικά ή παραλείποντας ενέργειες που μπορούν να βλάψουν τα συμφέροντά τους. Στο πλαίσιο της σχέσης εμπιστοσύνης που έχουν οι τράπεζες με τους πελάτες τους, υποχρεούνται να έχουν καλή εσωτερική οργάνωση, ώστε να μη διαψεύδεται η εμπιστοσύνη του καταναλωτή και να διασφαλίζονται τα συμφέροντά του. Εξάλλου, οι τράπεζες διαδραματίζουν και δημόσιο ρόλο, αφού από τη λειτουργία της σύμβασης λογαριασμού καταθέσεων προκύπτει ότι σκοπός της σύμβασης δεν είναι η φύλαξη των χρημάτων κατά τη φυσική τους υπόσταση, αλλά η διαφύλαξη της αγοραστικής δύναμης του καταθέτη.

Με άλλα λόγια, οι τράπεζες δεν είναι μικρές επιχειρήσεις της γειτονιάς, αλλά μεγάλοι οργανισμοί, η λειτουργία των οποίων έχει σημαντικές κοινωνικές συνέπειες. Επομένως, πρέπει να λειτουργούν με αυξημένες υποχρεώσεις και καθήκοντα πληροφόρησης, επιμέλειας και προστασίας απέναντι στους πελάτες τους.

Τις υποχρεώσεις αυτές παραβίασε η τράπεζα στη συγκεκριμένη περίπτωση:

α. Παράνομα απέδωσε μέρος της ακατάσχετης σύνταξης στο Δημόσιο, διαψεύδοντας την εύλογη πεποίθηση του πελάτη της ότι η εσωτερική οργάνωση, η εκπαίδευση και η εποπτεία των υπαλλήλων της θα διασφάλιζαν τη διαφύλαξη των συμφερόντων του έναντι τρίτων πιστωτών του. Η εκ παραδρομής απόδοση του ποσού αυτού κλόνισε την προσδοκία του ότι η τράπεζα προστατεύει τις καταθέσεις του.

β. Παραβίασε το καθήκον της για πληροφόρηση. Παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες του καταναλωτή, η τράπεζα αρχικά απέφευγε να απαντήσει στα αιτήματά του και τελικά, έξι μήνες μετά τη δέσμευση, αρκέστηκε να ζητήσει από τη ΔΟΥ την επιστροφή του ποσού στο λογαριασμό. Στην πραγματικότητα, η τράπεζα μετακύλησε στον καταναλωτή το κόστος της δικής της αντισυμβατικής και αντισυναλλακτικής συμπεριφοράς.

γ. Ανάγκασε τον καταναλωτή, άνθρωπο με αναπηρία, να επισκέπτεται κάθε εβδομάδα (λόγω capital controls) το κατάστημα, προκειμένου να αναλαμβάνει τη σύνταξή του.

Έτσι λειτουργώντας η τράπεζα, προσέβαλε την προσωπικότητα του καταναλωτή με διττό τρόπο: τόσο ως καταθέτη, που της εμπιστεύτηκε το πενιχρό εισόδημά του όσο και ως ανθρώπου που, αν και με κλονισμένη υγεία, που επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο εξαιτίας της συμπεριφοράς της, υποχρεώθηκε να βρει το δίκιο του δικαστικά. Για το λόγο αυτό, το Δικαστήριο με την απόφασή αυτή την υποχρεώνει να καταβάλει στον πελάτη της το ποσό των 3.000 ευρώ, προκειμένου να αποκατασταθεί η ηθική βλάβη που υπέστη.

Ιδίως τα τελευταία έτη, που ακούμε και διαβάζουμε συνεχώς πόσο σημαντικό ρόλο επιτελούν οι τράπεζες για την οικονομία, η σημασία της απόφασης έγκειται βασικά στο ότι υπενθυμίζει ότι οι τράπεζες επιτελούν ρόλο και για την κοινωνία. Επομένως, δεν έχουν μόνο δικαιώματα, όπως διαρκώς τονίζεται στο δημόσιο διάλογο. Έχουν και υποχρεώσεις. Και πιο σωστά, έχουν κυρίως υποχρεώσεις. Και οφείλουν να παρέχουν λύσεις στους καταναλωτές, να τους ενημερώνουν με διαφάνεια, να προστατεύουν τα συμφέροντά τους και να τους αποζημιώνουν, όταν παραβιάζουν τις υποχρεώσεις αυτές.